Zin in Cultuur


       

De geschiedenis van 50 jaar Strandweg in Zandvoort


F:\00500.jpgDe Strandweg vormt sinds mensenheugenis  de toegang naar het strand  ter hoogte van de Kerkstraat. Op enkele schilderijen uit de 17e eeuw is te zien dat toen al op deze plek een toegang naar het strand bestond. Het strand vormde eeuwenlang een belangrijke route voor het noord-zuid verkeer.  De gebruikers van deze route hadden `s nachts een rustplaats nodig.  De meest waarschijnlijke reden dat er in de Kerkstraat  herbergen waren gevestigd, in de 17e eeuw twee.

 

In de Opregte Haarlemsche Courant  van 31 juni 1824 verscheen de volgende advertentie.

Hieruit kan worden opgemaakt dat op de plek bij de Strandweg , waar een hotel zou komen met de naam hotel Driehuizen,  al langer een herberg/hotel was gevestigd dat begin 1800 de naam  “Badhuis” zou krijgen.

 

 

 

 

 

De kop van de Kerkstraat

omstreeks 1880.

 

Op de gevel het bordje “Badhuis”.

 

De toegang  vanuit de Kerkstraat naar het strand werd  in 1899 voor het eerst verhard. De heer H. Driehuizen, eigenaar van het gelijknamige hotel,  maakte daarover in dat jaar een afspraak met de gemeente. De gemeente wilde de Grote Krocht verbreden vanwege het snel groeiende vreemdelingenverkeer. De heer Driehuizen bezat daar grond.  De eigenaar van het  hotel aan het eind van de Kerkstraat wilde  de garantie dat  vanuit het hotel het vrije uitzicht naar zee zou blijven bestaan.  Aldus luidde de afspraak die tussen beide partijen werd gemaakt.1

 

Na een periode van economische achteruitgang begon de badplaats aan een economische groei waardoor het voormalige vissers  dorp volledig zou veranderen. Het economische herstel kreeg met de komst van de tramverbinding Zandvoort - Haarlem in 1899  een geweldige impuls en het dorp kreeg in korte tijd een totaal ander aanzicht.

 

 

 

 

Het Tramplein begin 1900.

Rechts op de achtergrond het kinderpension  Klein Kijkduin aan de Kostverlorenstraat

 

Een nieuwe stroom badgasten zocht  vanaf het Tramplein  via de Kerkstraat zijn weg naar het strand.  De enorme toename van het aantal bezoekers, zowel dagjesmensen als langverblijvers,  had tot gevolg dat Zandvoort  aan de vooravond stond van een grondige vernieuwing en uitbreiding.

 

‘De  nieuwe winkels steken elkander in pracht en praal naar de kroon en geheel neemt zij het karakter der Amsterdamsche zuster aan, als op een heeten zondag de Electrische tram om het kwartier stroomen menschen uitzendt naar het strand’, aldus de Zandvoortsche Courant  op 1 juli 1902.In de jonge badplaats was deze opleving overal waar te nemen, ook langs de Strandweg.

 

Op een kadastrale kaart uit 1886 is te zien dat er langs de Strandweg nog nauwelijks gebouwd was. De  meest voor de hand liggende reden daarvoor was de aanwezigheid van een vuurtoren (1) die  s’ nachts  zichtbaar moest zijn voor de op zee aanwezige vissers.  De vuurtoren lag ten noorden van de Strandweg . Ten z.o hiervan stonden villa Riva (2), pension Sans Souci (3) en de loods voor de reddingsboot van de Zandvoortse afdeling van de KNZHRM (4). Hotel Driehuizen (5) beschikte over een groot terras van waaruit men een prachtig zicht had op strand en zee. Hotel Groot-Badhuis (6) lag ten z.w. van hotel Driehuizen.

 

 

 

 

 

 

Uitsnede uit de kadastrale kaart uit 1886.2

1. De vuurtoren

2. Villa Riva.

3. Pension Sans-Souci.

4. De loods voor de reddingsboot.

5. Hotel Driehuizen.

6. Hotel Groot-Badhuis.

 

 

De betekenis van de visserij vanuit Zandvoort nam in die periode snel af. In IJmuiden was na de aanleg van het Noordzeekanaal een moderne visserijindustrie ontstaan en veel Zandvoortse vissers gingen van daaruit op de visvangst.

Er werd toestemming verleend om ten noorden van de strandweg woningen te bouwen onder de voorwaarde dat de vuurtoren zichtbaar moest blijven vanuit zee. De eerste villa,  gebouwd aan het eind van de Strandweg,  kreeg de toepasselijke naam Lichttoren (1894) en in 1897 werd  er een aanbesteding gehouden om de villa Riva af te breken en opnieuw op te bouwen naast de villa Lichttoren en voor de bouw van drie nieuwe villa’s. De verantwoordelijke architect  hiervoor was de heer W.F. Douglas uit Haarlem, de man die verantwoordelijk  zou worden voor bijna alle bebouwing langs de strandweg.

 

 

 

 

 

Rechts de loods voor de reddingsboot. Schuin daarachter pension Sans-Souci. Daarnaast de in 1898 gebouwde drie villa’s onder één dak t.w. Bella-Vista, Gerda en Golfzicht.

 

In 1902/1903 werd de bebouwing aan de noordkant van de Strandweg compleet met de bouw van de villa Stella Maris.

 

 

 

 

 

Winterpret op de Strandweg.

De bebouwing aan de noordkant , van links naar rechts de villa’s  Lichttoren, Riva, Stella Maris, Bella-Vista, Gerda , Golfzicht en Sans-Souci.

 

De loods voor de boot van de Zandvoortse Reddingsbrigade  werd in 1904  afgebroken en een nieuwe werd gebouwd aan de  Zeestraat. Ook de oude vuurtoren moest eraan geloven.  Tijdens een raadsvergadering  attendeerde de heer D. Driehuizen het gemeentebestuur op de gevaarlijke situatie die was ontstaan. Het zand onder de fundering van de vuurtoren was deels verdwenen, waardoor de oude toren weleens kon omvallen. De burgemeester  was het met de heer Driehuizen eens. Er  had al overleg plaats gevonden over de sloop van de toren met het ministerie van Binnenlandse Zaken. Het ministerie had hiertegen geen bezwaar maar  het  probleem was dat de toren toebehoorde aan onbekende eigenaren, aldus  burgemeester Beeckman.3   

Toch waren alle formaliteiten voor de start van het badseizoen in 1906 afgehandeld  en kon er in mei begonnen worden met de sloop van de oude toren. ‘Antiquiteiten kunnen mooi zijn maar zulke antiquiteiten kunnen wij wel missen”, aldus de redactie van de lokale krant.4

 

Hotel Groot-Badhuis.

Om de zandweg tussen Zandvoort  en Heemstede te verharden en een badhotel te kunnen bouwen had een commissie o.a. aandelen uitgegeven om de financiering hiervan mogelijk te maken. Toen dit rond was werd in 1826 begonnen met de aanleg van de weg en in 1828 werd het hotel in gebruik genomen. De aandeelhouders  van deze onderneming ontvingen in 1897 een schrijven dat er een bod was uitgebracht op de onderneming , waarna door hen besloten werd om  het hotel met de daarbij behorende straatweg (de Hogeweg) te verkopen. 5

 

Eén van de kopers was de voormalig directeur van de Haarlem-Zandvoort Spoorwegmaatschappij de heer E. Kuinders. Volgens een artikel in het Handelsblad vertegenwoordigde hij een aantal Parijzenaars. Kuinders zelf was ook bezig met andere plannen, zoals de voorbereiding van een tramverbinding vanaf het Rijksmuseum in Amsterdam via het Houtplein in Haarlem naar Zandvoort. Eindpunt van de verbinding zou het hotel Groot-Badhuis moeten worden. Kuinders onthulde in het voorjaar van 1897 meer van zijn plannen. Niet alleen kwam  de tramverbinding ter sprake maar er zouden met binnenlandse en buitenlandse financiers onderhandelingen worden gevoerd om het dorp Zandvoort aan de zuidzijde te veranderen  ‘in eene zeebadplaats van den eerste rang met een fraai Kurhaus, een nieuw hotel enz’.6  

Het liep anders. De gemeente Haarlem had  meerdere concessieaanvragen ontvangen voor zowel trein- als  tramverbindingen. De gemeenteraad installeerde daarop op 23 april 1897 een tramcommissie. Er werd uiteindelijk niet gekozen voor de aanvraag van Kuinders maar de voorkeur ging uit naar de aanvraag van de heren D.E.L  Arend en J.A.G. van der Steur. De concessie van beide heren werd overgenomen door de daartoe op 4 juni 1898 opgerichte Eerste Nederlandsche  Elektrische Tram-Maatschappij (ENET).7  Het Groot-Badhuis werd door de nieuwe eigenaren  gemoderniseerd en er werd een bodega gebouwd met uitzicht op de Strandweg.

 

 

 

 

 

 

 

 

Rond 1900.

Uitzicht op de Strandweg vanaf het terras van hotel Driehuizen. Links de nieuwe bodega van het Groot Badhuis.

 

De zeebaden werden verplaatst naar een nieuw gebouw aan de overkant van de weg, het interieur werd gemoderniseerd en de heer Wackwitz  samen met zijn vrouw jarenlang verantwoordelijk voor de exploitatie gingen met pensioen en de heer D. Deinum, de voormalig exploitant van hotel Kurzaal zou hen vervangen. De hele onderneming , bestaande uit het hotel met een bodegagebouw, stal en koetshuis, een gebouw voor baden met een machinegebouw en bijbehorend terras met grond, werd vervolgens in 1906 verkocht aan de NV Noordzeebad  Zandvoort.

 

E:\Zandvoort deel 2\Strandweg\Noordzeebad 20-03-1906 de Tijd.jpg

E:\Zandvoort deel 2\Strandweg\00032.jpg

 

Tot directeur van de NV Noordeebad Zandvoort werd de heer C Trier benoemd en de heren J.P.W Stom en C.A.C Gunters stonden hem bij. Deze directiestructuur bleef bestaan tot 1911. De heer Trier nam ontslag en beide onderdirecteuren werden directeur, de heer Stom van het hotel en de heer Gunters van de badinrichting  Groot-Badhuis op het strand. Op maatschappelijk gebied was de heer de heer Stom zeer actief. In 1913 werd hij lid van de gemeenteraad en een jaar later werd hij benoemd tot wethouder. Daarnaast was hij een aantal jaren voorzitter van ‘de vereeniging tot behartiging der belangen van de Badplaats Zandvoort’ en was hij lid van het hoofdbestuur van ‘de Bond van Nederlandsche Noordzee Badplaatsen’. 

 

Eind 1916 vertrok de heer Stom uit Zandvoort nadat hij was benoemd tot directeur van hotel Krasnapolski in Amsterdam, waarna de heer Gunters verantwoordelijk werd voor de totale exploitatie. Onder leiding van de nieuwe directie werd het oude badhuis  gemoderniseerd en grondig verbouwd. De eerste verbouwing vond plaats in 1906 en een jaar later werd een grote concertzaal gebouwd met een aantal etages, evenwijdig aan de Strandweg.

 

 

 

 

 

 

 

In 1906 en 1907 werd het Groot-Badhuis flink uitgebreid. Op het oude hotel werd een verdieping gebouwd en evenwijdig aan de Strandweg werd een nieuwe vleugel opgetrokken.

 

Hotel Driehuizen.

Uit diverse krantenberichten is op te maken dat W. Driehuizen uit Rijnsburg rond 1820 met de exploitatie van een herberg aan de kop van de Kerstraat is begonnen.8  Zijn zoon Hendrik, geboren in 1836, exploiteerde het hotel tot zijn overlijden in 1902. Na zijn overlijden was het  zijn zoon Willem die in Zandvoort een belangrijke positie verwierf door de ontwikkeling van diverse vastgoed projecten aan de Strandweg en elders aan de kust in Zandvoort.

 

Het hotel was in de loop der jaren al vergroot en men had tevens de beschikking gekregen over de villa Sans-Souci waar een dependance  van het hotel werd gevestigd. De villa werd in 1901 eigendom van Driehuizen.

 

Voor de modernisering en uitbreiding van het hotel werden grootse plannen gemaakt. Na het badseizoen in 1904 werd begonnen met de werkzaamheden die in mei waren afgerond. De eerste verdieping werd verhoogd en een volledig nieuwe 2e verdieping werd in gebruik genomen, waardoor het hotel beschikte over 35 kamers. De restaurant faciliteiten werden aangepast aan de eisen van de tijd. Achter het hotel bevond zich een stalhouderij en een grote fietsenstalling behoorde ook tot de nieuwe faciliteiten.

 

Architect  W.F. Doeglas was verantwoordelijk voor het ontwerp en de lokale aannemers  F. Zwaan en O. Schrikkema voor de bouw hiervan.

 

 

Een jaar na de opening van het verbouwde hotel werd door W.Driehuizen opdracht gegeven voor de bouw van 6 winkels langs de zuidkant van de Strandweg.  Het eindpunt van de winkelgalerij werd gemarkeerd door de bodega Driehuizen. Ook dit ensemble was ontworpen door de architect Doeglas.9  Toen de winkels in 1907 werden opgeleverd was er aan belangstelling geen gebrek.

 

 

 

De heer W. Driehuizen profiteerde van de bloeiende economische situatie in Zandvoort. In 1910 geeft hij opdracht  aan Amsterdamse architect  J.H.W. Leliman om een ontwerp te maken voor de bouw van een nieuw hotel aan de Boulevard Paulus Loot, hotel Noordzee. De bouw daarvan startte op 18 januari en voor de start van het badseizoen 1911 kon het hotel in gebruik worden genomen. In de Zandvoortse Courant werd opgemerkt dat  ‘alle kamers behandeld zijn, met  eenzelfde zorg als gold het een particulier woonhuis’. 10

 

 

 

 

 

 

 

Hotel Noordzee (Noordzeehotel stond er boven de ingang van het hotel) aan de Boulevard Paulus Loot

 

 

Door gezondheidsproblemen trok de heer W. Driehuizen zich terug uit zijn drukke bestaan en Hotel Driehuizen werd door hem in 1918 onderhands verkocht. De rust deed hem blijkbaar goed  want  een jaar later liet hij alweer van zich spreken, als in april 1919 pension Seinpost , ten zuiden van het Groot-Badhuis te koop werd aangeboden. Hij is dan de koper. Op de plek van het voormalige pension  Seinpost verreist een jaar later hotel Seinpost. Voor het ontwerp waren verantwoordelijk de architecten Lammers en Groeneveld.

 

 

 

 

 

Hotel Seinpost.

Tijdens de bouw had men te kampen met gebrek aan materiaal en de stukadoors gingen in staking.

Het gebouw werd in bijna 150 werkdagen gebouwd en  daaraan werkten regelmatig  140 man. Voor het badseizoen 1920 was het hotel al in gebruik.

 

Hoewel hotel Seinpost nog maar een paar jaar in bedrijf was kwam het op in 1923 onder de veilinghamer, net als het overige bezit van de heer W. Driehuizen, waaronder hotel Noordzee. Aan de zuid-boulevard, bij het vrije strand, exploiteerde hij  tot aan zijn dood in 1927 nog een bodega en werd hij toezichthouder voor  de gemeente op de linnenstad,  het kampeerterrein op het vrije strand.

 

 

Bodega Driehuizen aan het eind van de Boulevard Paulus Loot, boven de linnen stad.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Gemeentewinkels aan de Strandweg.

Tijdens de raadsvergadering op 23-02-1923 werd een voorstel besproken om aan de noodzijde van de Strandweg 6 winkels met een gemakhuisje te bouwen.  Opvallend aan het voorstel was  dat door B&W hiervoor zelf een plan was gemaakt en er voorgesteld werd dat  de winkels onder verantwoordelijkheid van de gemeente gebouwd zouden worden om vervolgens de winkels te gaan verhuren. Van de 11 raadsleden zijn er 5 tegen het voorstel. Deze raadsleden waren van mening dat het geen gemeentelijke taak was om winkels te bouwen en te exploiteren. Ook werd  door hen gewezen op het reeds aanwezig winkelbestand in de gemeente, dat eigenlijk al te groot was. Het venijn van de discussie zat hem uiteindelijk in het feit dat de verdediger van het voorstel de eerste wethouder van socialistische huize was, de heer  J. Bramson.

De wethouder verdedigd zich door te stellen dat B&W, gelet op de slechte financiële positie van de gemeente gezocht heeft naar mogelijkheden om de gemeentelijke inkomsten te verhogen. Het voorstel werd aangenomen met 6 tegen 5 stemmen maar de tegenstemmers gaven zich niet gewonnen. Niet alleen in de gemeenteraad bestond grote weerstand tegen dit voorstel. De Zandvoortse middenstandorganisaties lieten ook van zich horen net als de heer D. Driehuizen. Hij was van mening dat de bouw in strijd was met een raadsbesluit uit 1899. Zijn vader zou toen een overeenkomst met de gemeente hebben gesloten waarin was afgesproken dat de Strandweg niet bebouwd zou worden in ruil voor een strook grond langs de Grote Krocht. Gezamenlijk werd aan Gedeputeerde Staten van de provincie Noord-Holland een verzoek gericht, waarin men verzocht het raadsbesluit ongedaan te maken. Er werd in Zandvoort door de provincie een hoorzitting georganiseerd, waar alle partijen in de gelegenheid werden gesteld om hun zienswijze naar voren te brengen. Het provincie bestuur kwam tot de conclusie dat er geen argumenten waren om geen goedkeuring te geven aan het raadsbesluit, waarna de weg vrij was om met de voorgestelde bouw te beginnen.11

 

 

 

 

 

 

 

Luchtfoto uit 1924.

 

De gemeentewinkels aan de noordkant van de Strandweg zijn gereed.

Voor villa’s Lichttoren en Riva, aan de voet van de watertoren, is  men begonnen met een verbouwing.

 

Wanneer een jaar later de bouw bijna is afgerond en er inmiddels gemeenteraadsverkiezingen zijn geweest zijn de rollen omgedraaid. De tegenstanders van toen, de heren S. Slegers ( RK kiesvereniging) en T. Molenaar (Gemeentebelang) zijn nu wethouder en stellen voor de winkels te verhuren aan alleen Zandvoortse ingezetenen. De huurprijs werd vastgesteld op fl 500,- voor een winkel en fl 100,- voor het gemakhuisje. De initiatiefnemer voor de bouw van de winkels, de heer Bramson was van mening dat zowel de winkels als de sanitaire unit in het openbaar verpacht moeten worden.

 

Slechts 1 winkel werd niet direct voor 4 jaar verhuurd.  Uit Zandvoort was onvoldoende belangstelling, waarop werd besloten om deze te verhuren aan de Julius del Canho uit Amsterdam. Gelet op het late tijdstip in het badseizoen werd hem 1/3 deel van de huur kwijtgescholden.12  De belangstelling voor de gemeentewinkels was in 1929 niet overweldigend. Vandaar dat werd  besloten om de huurprijs te verlagen tot fl 400,-. Vier jaar later werd door wethouder T. Molenaar voorgesteld om de huurprijs te verlagen tot fl 250,-,  maar dat ging de raad te ver.

 

De Baron.

Op één van de mooiste plekken aan de kust van Zandvoort, pal voor de watertoren, werd in januari 1920 de villa ‘Lichttoren’  te koop aangeboden. Deze villa kon in 4 delen worden verhuurd, in 1919 voor een totaal bedrag van fl 4.550,-. De villa werd verkocht en ook de naast gelegen villa’s ‘Riva’  en ‘Bella-Vista’ veranderden in de jaren daarna van eigenaar, net als een strook gemeentegrond voor de villa’s.13

De N.V. Internationale Kunstvereniging te Zandvoort was de kopende partij. De man achter deze organisatie was de Duitse baron Eduard vond der Heydt.

 

 

 

 

De villa Lichttoren in de avondzon.

De villa met conciërge woning, bestond uit o.a. 10 kamers en 2 keukens. Rechts staat nog de oude vuurtoren.

 

In 1924 werd begonnen met een grootse verbouwing. Voor de villa’s ‘Lichttoren en Riva’ werd een enorme gevel met een wandelgang gebouwd en beide villa’s werden overkapt, waardoor het gebouw de indruk maakte van een vesting. ‘In afzonderlijke trotsche en toch wisselende omlijning strekken zich de bakstenen in de hoogte en laten geweldige spiegelramen zien, waardoor men tot diep in het binnenste van de oude villa’s kan blikken’.14  

 

http://www.gusto-graeser.info/Monteverita/Personen/heydt-Dateien/HeydtZandvoort.jpg

 

 

 

 

 

De gang in het nieuwe gebouw van waaruit de oorspronkelijk woningen toegankelijk waren.

 

Het ontwerp hiervoor werd gemaakt door de heer J. Jansen, de gemeente-architect. De begane grond werd ingericht als museum en lunchroom. De naam Muluru werd hiervan afgeleid.

 

In juli 1925 vond de opening plaats van het eerste museum in Zandvoort, het Zandvoorts Zee- en Strandmuseum. Plaats van handeling was de  artistieke lunchroom ‘Muluru’. De drie grote zalen op de begane grond boden aan jonge Hollandse en internationale schilders  de gelegenheid om hun werk te laten zien en te verkopen. Verder was er een permanente tentoonstelling van internationaal beeldhouwwerk, Japanse kunst en Chinees brons, afkomstig uit de privé verzameling van de baron. In het Zee- en Strand Museum was een belangrijke collectie schelpen en zee- en duinvogels te zien, beschikbaar gesteld door de Zandvoortse  Dr. Mia Boissevain.

Boven Muluru woonde de eigenaar van het complex baron E. von der Heydt, tenminste wanneer hij in Zandvoort aanwezig was.

 

               

 

In de Nederlandse pers komt in 1918 de naam van de baron voor het eerst voor, wanneer er in Den Haag een geheime Duits-Engelse conferentie plaatsvindt.

Na gewond te zijn geraakt op het slagveld van de eerste wereldoorlog ging hij werken bij de Duitse ambassade om verslagen te maken over het oorlogsnieuws dat  gepubliceerd werd in Engelstalige kranten. Ook nam hij deel aan de geheime conferentie, waar tussen  strijdende partijen afspraken werden gemaakt over de behandeling  van krijgsgevangenen, wanneer er een einde zou komen aan de  1e wereldoorlog.15  Zijn ervaring in Engelstalige landen zal hier een belangrijke rol hebben gespeeld. De in 1882 geboren baron verhuisde na zijn universitaire studie naar Amerika om zich  te verdiepen in het bankiersvak. In  1910 vertrok hij naar Londen waar hij met familiekapitaal  een eigen bank begon . De bank werd in de oorlog als vijandelijk vermogen door de Engelsen geliquideerd.

 

http://www.ymago.net/photo/monteverita/EduardVonDerHeydtMV1928.jpg

 

 

 

 

De excentrieke baron Eduard von der Heydt (1882-1964) gefotografeerd op het strand in de buurt van Mote Verità in Zwitserland.

 

Door zijn achtergrond als kunstverzamelaar en bankier bezat de baron connecties over de gehele wereld.

 

Aan o.a.  het Rijks- en Stedelijke museum in Amsterdam heeft de baron stukken geschonken waaronder schilderijen, antieke meubels wandtapijten en gebruiksvoorwerpen. 16

 

 

 

Met behulp van zijn schoonvader, bankier von Schwabach, startte de baron voor de 2e keer een  bank, dit keer in Amsterdam, waar na de eerste wereldoorlog veel Duitse banken een filiaal openden. In de periode tot de 2e wereldoorlog was hij als bankier direct betrokken bij diverse banken in Duitsland, Nederland en Zwitserland, waar hij ook huizen bezat.

Daarnaast verwierf  hij grote bekendheid door het verzamelen van kunst uit o.a. uit  Azië en Afrika. Zijn collectie werd zo groot dat hij toen werd gezien als de particulier met de grootste kunstverzameling, een verzameling die hij voor het grootste deel onderbracht bij diverse internationale musea, ook in Nederland. 

 

In zijn Zandvoortse strandhuis ontving hij tal van internationale gasten. Zo kwam vanaf 1923 de ex-keizer van Duitsland  regelmaat bij hem op bezoek net als adellijke Duitse families, Duitse industriëlen en Duitse politici. 

 

http://www.ymago.net/photo/monteverita/EduardVonDerHeydt.jpg

 

 

 

Uit de Zandvoorter d.d. 02-0-1932

 

Na het bezoek van de ex-keizer van Duitsland hebben thans andere hoge gasten hun intrek in Zandvoort genomen, de hertog en hertogin von  Ratibor met hun dochters.

 

Foto: de baron met de familie Ratibor op het terras van zijn huis boven Muluru aan de Strandweg.

 

Dat gold ook voor zijn voor zijn verblijfplaats in Zwitserland, ‘Monte Verità ’ bij Ascona met uitzicht op het ‘Lago Maggiore’, een trefpunt  van persoonlijkheden uit de politiek, de kunst, het zakenleven en ook prinses Juliana en prins Bernard bezochten daar de baron.17

 

In 1937 werd hij Zwitsers staatsburger en kwade tongen beweren dat hij dit deed als onderdeel van een vooropgezet plan. Als Zwitsers bankier was hij tijdens de 2e wereldoorlog instaat  om de vermogens van nazi industriëlen, politici e.a. daar veilig onder te brengen en kon hij  de in het buitenland werkzame Duitse geheimagenten van de noodzakelijke financiële middelen voorzien om hun werkzaamheden uit te voeren.18

 

De von der Heydt’s bank Zandvoort was gevestigd aan het Vuurtorenpad op de nr. 1-3. Dit adres staat ook vermeld op zijn lidmaatschapskaart van de NSDAP, de partij van Hitler, waar hij in 1933 lid van werd. Naast hem op nr. 4 woont in de jaren ’30  A.v. de Geer. Hij verrichtte voor de baron allerlei klussen en was chauffeur van de baron.  Van de Geer werd eind jaren ’30 van de vorige eeuw kringleider van de lokale afdeling van de Nationaal Socialistische Arbeiderspartij 

 

Wanneer de baron in Zandvoort aanwezig was ging zijn belangstelling uit naar de vorderingen van het mannenkoor van Onderling Hulpbetoon. Van dit koor werd hij beschermheer. Hij stelde het koor financieel in staat om mee te doen aan zangwedstrijden in Nederland en daarbuiten. Dat gold ook voor de gymnastiekvereniging Oefening Staalt Spieren. Ook de jonge schaakclub kon een beroep op hem doen als er voor de door de club georganiseerde toernooien prijzen  beschikbaar moesten worden gesteld.19  

De baron bemoeide zich ook met andere zaken. Zo nam hij deel aan het Comité realisatie Pier in Zandvoort waar naast de baron o.a. bankiers, Tweede Kamerleden en raadsleden uit Amsterdam zitting in hadden.20

 

Op zijn aandringen en met  zijn financiële steun werd in 1936 in een geheime raadsvergadering besloten tot een belangrijke verbouwing van zowel de Strandweg  als de toegang tot Muluru en het daarboven gelegen terras.21  Deze werkzaamheden vonden plaats in 1936/1937. Het plan voor de verfraaiing van de Strandweg werd gemaakt door Dr. Ir. H.T. Zwiers, door de gemeente aangetrokken om een uitbreidingsplan te maken voor de gehele gemeente en een saneringsplan voor het centrum van de oude dorp.

In het plan was geen ruimte meer voor de gemeentewinkels. Die zouden worden gesloopt waarna de gehele Strandweg opnieuw bestraat zou worden.  Onder het nieuw aan te leggen terras voor de uitspanning  Muluru werden urinoirs gebouwd,  een kinderbewaarplaats voor verdwaalde kinderen, een EHBO-lokaal en naast de toegang tot Muluru een politiepost. De werkzaamheden werden in 1937 afgerond. De weg zelf werd toegankelijk voor het autoverkeer.22

 

 

Tijdens  de 2e wereldoorlog laten de slopers van de kustbebouwing de Strandweg niet ongemoeid. Alle bebouwing die daar was opgetrokken werd in 1943 weggehaald waardoor het  na de oorlog in 1945 leek of er nooit  bebouwing had  gestaan.

 

 

F:\00495.jpg

 

Strandweg.

Noten.

1.       Raadsvergadering  26-06-1899.

2.       NH-archief Kadastrale kaart gemeente Zandvoort sectie C blad 3, 1886.

3.       ZC 26-04-1904.

4.       ZC 30-06-1906

5.       Algemeen Handelsblad 05-03-1897.

6.       Nieuws van de Dag 15-03-1897.

7.       Een symbool der vooruitgang. Haarlemse Verkenningen no 9.  L. Peetoom-Haarlem 1988.

8.       ZC 31-12-1918 en HD 21-05-1919.

9.       NH-archief. Toegangsnummer 3061. Archief Ambachts- en Gemeentebestuur van Zandvoort nr. 1170 Bouw 6 winkels aan de Strandweg.

10.    ZC 17-06-1911.

11.    NH-archief. Toegangsnummer 3061. Archief Ambachts- en Gemeentebestuur van Zandvoort nr. 1170 Bouw 6 winkels aan de Strandweg.

12.    ZC 05-07-1924.

13.    Gemeenteraad d.d. 30-11-1923.

14.    ZC 1925 1029pdf

15.    De Tijd 10-06-1918.

16.    De Tijd 01-12-1962 en  De Telegraaf 03-12-1962.

17.    De Telegraaf 30-06-1938.

18.    1.  Der Baron, die Kunst und das Nazigold. 2008  Verslag Huber Frauenfeld. F.Welti. pp 104

2.  Nazi Goud, de sinistere bankgeheimen van Zwitserland. 1997 Uitgeverij Balans T.Bower. pp 81.

19.    ZW 1933:0231/ZC 1930/0821/ZC 1937;0165).

20.    De Telegraaf 13-10-1930.

21.    Haarlems Dagblad  03-04-1936.

22.    NH-archief. Toegangsnummer 2232.  Archief Gemeentebestuur van Zandvoort.  nr. 3222  Strandweg Zuid.

 

Foto’s Baron E. von der Heydt  http://www.ymago.net/photo/monteverita/heydt.html.

Overige foto’s Zandvoorts Museum.

Kijk ook eens bij historische foto's van de oude Strandweg in Zandvoort Klik hier